Pandemi hayatımızda birçok alanda değişikliğe neden olmuştu. Bu alanlardan biri de çalışma hayatı. Daha önce bir kavram olan pratikte çok fazla yer bulamayan uzak ve hibrit çalışma modeli pandemi ile artık birçok iş yerinde pratiğe dökülen bir uygulama oldu. Posta gazetesinden İpek Alemdar Göde’nin haberine göre ofisteyken ödenen yol, yemek ücretleri uzaktan çalışmada evin elektrik ve internet faturalarının da içeriğe eklendi.
Ancak birçok iş veren çalışanlarına bu süreçte yol, yemek ya da fatura tutarlarını ödemekten kaçındı. Peki uzaktan çalışma esnasında bu giderleri iş veren ödemek zorunda mı? Ödenmemesi halinde haklı fesih söz konusu mu? Milyonlarca çalışanı ilgilendiren ve merak edilen sorunların yanıtını İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Musa Çakmakçı verdi.
‘YASA VARDI YÖNETMELİK YOKTU’
Salgın öncesindeki uzaktan çalışma kavramı ile günümüzdeki çalışma şekline değinen ve yasal olarak çerçevelerini açıklayan Çakmakçı, “Pandemiden sonra çalışan maliyetlerini azaltmak için birçok iş yeri hibrit çalışma sisteminde döndü. Haftada belli günler evden çalışmalar diğer günler de ofisten çalışmalar olarak yapılıyor. 4857 sayılı kanunun 14. Maddesinde uzaktan çalışma hususları yer alır.
Ancak pandemi öncesine kadar yönetmeliği yoktu. Yasada vardı ama yönetmelikte yoktu. 2021 yılında Resmi Gazete’de bu konuya ilişkin yönetmelik yer aldı. Bu yönetmelikte çalışanların uzaktan çalışma sürecinde elektrik, internet faturası, yemek ve yol ücretleri ile İş sağlığı, güvenliği hususları yer buldu. İş yerindeki iş sağlığı ve riskleri nasıl önem arz ediyorsa uzaktan çalışmada evde de bu maddeler sağlanmalı. Burada muallakta kalan birçok nokta vardı bu da Yargıtay kararları ile ortaya çıkmış oldu” dedi.
UZAKTAN ÇALIŞMA SÜRECİNDE İŞ KAZASI
İş kazaları ofisin dışında uzaktan çalışma esnasında yaşanırsa ne olacak? Evden çalışmada iş kazaları sayılıyor mu? Sorusuna da yanıt getiren Çakmakçı, ‘İş yeri kavramı kanunda açık bir şekilde belirtilmiştir. Şirketler dışında şirket aracını kullandığımız yer de iş yeri sayılmış oluyor. Uzaktan çalışma esnasında da ev artık iş yeri olmuş oluyor.
İş verenin İş Sağlığı ve Güvenliği gereğince bu maddeleri oluşturmalı. Çalışanların evinde de ofisteymiş gibi İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı tarafından denetimde kontrolde olması gerekiyor. Açıktaki kablolar, çalışma ortamı, koşullar, riskler değerlendirilmeli. İş kazasının dışında meslek hastalıkları açısından da kontroller yapılmalı. İşçinin evinde ofiste kullandığı ekran koruyucusu, ergonomik sandalyesi, masası iş veren tarafından temin edilmeli.
ÇALIŞAN GİDERLERİNİN ÖDENMESİ
Yol ve yemek ücretlerinin ödenmesindeki farkı açıklayan Çakmakçı, “Muallakta olan konulardan biri yol ve yemek ücretleriydi. Bunlar da Yargıtay kararları ile netleşti. Yol parası nakit veriliyorsa uzaktan çalışmada da verilecek ama servis olarak kullanılıyorsa yol parası ödenmeyecek. Ancak yemek ücreti her halükarda verilecek. Muğlakta kalan tek konu elektrik ve internet faturaları oldu. Bu da daha sonra Yargıtay kararları ile netlik kazandı.
Fatura ödemesinde yapılan uzaktan çalışma sözleşmesinde ‘iş veren tarafından karşılanmaz’ maddesi bulunmuyorsa ödemek zorunda. Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararına göre uzaktan çalışmaya geçişte işçinin yazılı talebi aranmayacağı, yani burada işverenin isterse çalışanı uzaktan çalışmaya geçirebileceği belirtiliyor. Uzaktan çalışmaya dönüldüğünde işveren bu teknik maddeleri, araçları ve internet hizmetini karşılamak durumunda. Burada Borçlar Kanunu’na atıfta bulunuyor. İşçinin iş malzemelerinin işveren tarafından sağlanması gerektiği yer alır” şeklinde konuştu.
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Konu hakkında Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi’nin bir kararını aktaran Çakmakçı, “Sakarya BAM 9.HD, Borçlar Kanunu’na atıfta bulunarak Aksine anlaşma yoksa Uzaktan çalışma evden çalışma veya tele çalışma şeklinde gerçekleşse de işverenin bu çalışma biçimine özgü gerekli teknik veya teknolojik aletleri, iletişim araçlarını ve hatta İnternet hizmetini karşılaması gerektiğini ve bu giderlerin işverence karşılanması gerektiğini, bunun aksine bir durumun iş akdinin personel tarafından haklı nedenle feshi sonucunu doğurabileceğine hükmetmiştir” hususlarını aktardı. Böylelikle Bölge Adliye Mahkemesi tarafından çalışanların haklı fesih ile kıdem tazminatı almasının önü açılmış oldu.
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ İLE MAHKEME KARARI ARASINDAKİ FARK
Uzaktan çalışma konusunda Bölge Adliye Mahkemesi kararlarına değinen Çakmakçı, mahkeme kararı arasındaki farkı açıkladı. Çakmakçı ifadesinde, “Biliyorsunuz mahkeme sonrası kararlar istinafa gidiyor.
Alacak usullerinde belli rakamlar var. 700 bin liraya kadar olan rakamlarda Bölge Adliye Mahkemesi’nde karar alınabiliyor. Bu noktada kararın Yargıtay’a gitmesine gerek yok. 700 bin lira üzerindeki olan davalarda da Yargıtay’a gidiliyor.
